Op 17 februari hield de Groene rekenkamer haar eerste Nationale Ontgroeningsdag.
Hieronder de presentatie van mij op die dag met uitgeschreven tekst.
Goedenmiddag Dames en Heren,
1
Laat ik om te beginnen mijzelf introduceren, Mijn naam is Hans Erren in ben afgestudeerd in de richting geofysica in 1988 aan de universiteit hier in Utrecht en mag mij dus drs noemen, ik ben 48 jaar en ben een jaargenoot van Martijn van Calmthout, chef wetenschap van de Volkskrant. Sinds 2002 houdt ik mij in mijn vrije tijd bezig met het klimaat. Ik blog regelmatig op klimaathype.vkblog.nl.
2
Afgelopen december werd mijn aandacht getrokken door dit citaat van Stefan Rahmstorf
"Then, in 1897, Svante Arrhenius, who earned a Nobel Prize for chemistry six years later, calculated how much global warming a doubling of CO2 in the atmosphere would cause. His answer was 4-6 degrees Celsius (a little more than the 2-4 degrees that modern studies consistently find)."
Rahmstorf werd in Nederland bekend als de wetenschapper die verantwoordelijk is voor het extreme zeespiegelscenario van de Deltacommissie. Nu wil het feit dat ik in 2003 al naar de berekeningen van Arrhenius heb gekeken, mijn conclusies heb ik opgeschrewen op mijn website maar ik ben er nooit aan toegekomen om ze in een wetenschappelijk tijdschrift te publiceren, ondanks de uitnodiging van Hans von Storch in 2006.
Voor de analyse van het werk van Arrhenius moeten we nog tien jaar verder terug naar de Allegheny sterrenwacht in Pittsburg in 1887.
3
De Allegheny sterrenwacht in Pittsburg was in die tijd het kenniscentrum voor sprectroscopie. Samuel Pierpont Langley had de bolometer uitgevonden, en was de leider van de sterrenwacht.
John Brashear was een begenadigd instrumentmaker die een infraroodspectrograaf had gebouwd met een prisma van pools steenzout dat regelmatig optisch gepolijst moest worden.
Frank Washington Very was de observator van infrarood maanlicht, die nauwkeurig de metingen verrichte die Arrhenius tien jaar later zou gebruiken voor zijn berekeningen aan co2.
4
Even een opfrisser wat een prisma doet. Ik heb de LP-hoes van Pink Floyd gepikt, omdat het daar zo mooi op staat. Licht valt op het prisma en aan de andere kant valt het uiteen in alle kleuren van de regenboog, Violet heeft de sterkste afbuiging, ongeveer 42 graden, en bij 39 graden begint het infrarood.
5
Deze waarnemingsreeks op de sterrenwacht van Pittsburg aan de volle maan van 9 februari 1887 door Frank Very heb ik vergeleken met een reconstructie die met behulp van Modtran is gemaakt. Voor een meting van 120 jaar oud is hij best wel goed. We zien onderin de metingen als de opkomende volle maan laag bij de horizon staat (airmass 6) en bovenin als de volle maan hoog aan de hemel staat staat (airmass 1). Het mooie is dat de metingen gewoon zijn gepubliceerd, ik hoefde geen beroep te doen op de Wet Openbaarheid Bestuur om ze te krijgen.
6
Terug naar Stockholm 1896, Svante Arrhenius is bezig aan een verklaring voor de ijstijden en weet uit de experimenten van Tyndall dat kooldioxide sterk infrarood absorbeert. Hij leidt formules voor opwarming af. HIj zoekt waarnemingen van de transparantie van de atmosfeer beta, en vindt die in de Alleghenywaarnemingen van tien jaar terug.
7
In Tabel II van Arrhenius zien we het gemiddelde van alle metigen van Pittsburgh (gele driehoekjes), en de afleiding van de individuele transmissiespectra van waterdamp (blauw) en Co2 (rood) door middel van de kleinste kwadraten methode.
8
In Tabel III zien we dan de afgeleide atmosferische absorptie van CO2 voor hogere waarden.
9
En in Tabel VII tenslotte de temperaturen voor verschillende geografische breedte en concentratie Co2. Samenvattend: 4 tot 6 graden voor een verdubbeling, precies wat Rahmstorf citeert.
Prachtig, bloed zweet en tranen heeft het Arrhenius gekost zonder rekenmachine. Hij geeft een praatje voor de philosophical society in engeland en beschrijft het wat uitgebreider in een duitse publicatie van de zweedse academie.
Maar het verhaal is hiermee niet afgelopen.
10
Vier jaar later, Langley is verhuisd naar Massachusetts om bij het Smithsonian van Harvard te gaan werken. Samen met Abbott publiceert hij verder onderzoek aan de brekingsindex van steenzout, die in het infrarood nog zeer onzeker was.
11
Hier zijn de bijgewerkte zout-eigenschappen. We zien dat de verste infraroodmetingen van Frank Very bij 35 graden afbuighoek overeen komen met 12 micrometer, en niet zoals eerder gedacht bij 30 micrometer. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor het gemeten infraroodspectrum
12
WATERDAMP!!!
Wat blijkt is dat de waterdamp en Co2 spectra van Arrhenius pure fantasie waren en dat de infrarodmetingen van Allegheny volledig bestaan uit waterdampmetingen. De berekeningen voor opwarming van Arrhenius als gevolg van Co2 zijn dus ook volledige fantasie.
13
Arrhenius werd zich later bewust van de meetfouten en corrigeerde zijn berekeningen in 1906 drastisch naar beneden aan de hand van verbeterde laboratoriummetingen. Dit gebeurde in een zweedse duitstalige publicatie die niet in de angelsaksische wereld bekend is. (vreemd genoeg ook niet bij de duitser Rahmstorf) Deze berekening komt beter overeen met de niet-teruggekoppelde waarde van 1.2 graden die nu algemeen aanvaard wordt.
14
Conclusies:
1 De Allegheny-waarnemingen zijn in principe waterspectra en kunnen daarom niet worden gebruikt voor CO2 berekeningen
2 De veelgeroemde berekeningen van Arrhenius van 1896 aan CO2 berusten op waterdampmetingen.
3 Arrhenius heeft in 1906 zijn berekeningen naar beneden gecorrigeerd, maar dit wordt vrijwel nooit geciteerd.
4 We kunnen dus terecht spreken van een Water-gate voor Stefan Rahmstorf.
Maar mijn verhaal is nog niet af!
15
Maar…
het CO2 neemt toch toe?
Onlangs heeft Knorr nog een de industriele cumulatieve productie vergeleken met de opname en toont aan dat het Co2 wel toeneemt maar dat van een alarmistische opnameverzadiging nog geen sprake is.
16
…en het CO2-spectrum is toch niet verzadigd?
Inderdaad is er aan de randen van de belangrijkste CO2 absorptiepiek nog voldoende ruimte voor meer absorptie bij toenemensd co2.
17
Maar de totale absorptie neemt niet toe! En dat is de werkelijke meetwaarde die van belang is. De toename van CO2 wordt gecompenseerd door een uitdroging van de atmosfeer zodat de totale absorptie niet toeneemt.Ferenc Miskolczi heeft er zelfs een theorie voor afgeleid waarom dat zo is.
18
…en inderdaad wil de stratosfeer dan ook maar niet verder afkoelen
Hier is te zien waarom Phil Jones van de week vertelde waarom de temperatuur sinds 1995 niet gestegen is. Bij een temperatuurstijging aan het aardoppervlak hoort een afkoeling van de stratosfeer (daar waar de verkeersvliegtuigen vliegen) zoals te zien is, wil het daar de laatste 15 jaar maar niet afkoelen. De warme pieken zijn veroorzaakt door grote vulkaanuitbarstingen, die aan het aardoppervlak zorgen voor tijdelijke afkoeling en in de stratosfeer voor tijdelijke opwarming. Maar al 15 jaar koelt het niet verder af.
19
Bedankt voor uw aandacht, mijn dank gaat nog uit naar
De bibliothecarissen van de Utrechtse en Delftse universiteitsbibliotheken
David Archer voor de online versie van Modtran3
en Theo Richel voor de uitnodiging van deze ochtend.
Deze presentatie is gemaakt met Open Office
Bezoek mijn weblog http://klimaathype.vkblog.nl voor de laatste nieuwtjes
20
Hier ziet u nog een overzicht van Geraadpleegde literatuur
Dank u wel
Samuel P. Langley (and Frank W. Very), 1890, The Temperature of the Moon, Memoir of the National Academy of Sciences, vol. iv. 9th mem. 193pp
Svante Arrhenius, 1896, On the Influence of Carbonic Acid in the Air upon the Temperature of the Ground, The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science [fifth series] April 1896. vol 41, p237-275
Langley & Abbot, 1900, Annals of the Astrophysical Observatory of the Smithsonian Institution, Volume I
Svante Arrhenius 1906, Die vermutliche Ursache der Klimaschwankungen, Meddelanden från K. Vetenskapsakademiens Nobelinstitut, Vol 1 No 2, pages 1-10.
Knorr, W., 2009. Is the airborne fraction of anthropogenic CO2 emissions increasing? Geophysical Research Letters, 36, L21710, doi:10.1029/2009GL040613.
Miskolczi, F.M. ,2007: Greenhouse effect in semi-transparent planetary atmospheres, Quarterly Journal of the Hungarian Meteorological Service Vol. 111, No. 1, January-March 2007, pp. 1-40
Roger Pielke Sr, 2010, Comments On "Contributions Of Stratospheric Water Vapor To Decadal Changes In The Rate Of Global Warming By Solomon Et Al 2010", online February 15, 2010
Klimaathype 
Ben het zondermeer met je eens.
Maar waar het om gaat is dat hoe dan ook de mens gewoon teveel fossiele brandstoffen gebruikt.
Dat moeten we terugdringen, en we kunnen ook niet anders, omdat het gewoon opraakt en/of omdat het op den duur gewoon niet erg goed kan zijn voor het klimaat, de lucht en de aarde, hoe je het ook wendt of keert.
Of we inmiddels in een alarmfase zijn aangekomen valt inderdaad te betwijfelen of verdient op z’n minst nog enige nadere studie.
Dat er ondertussen echter niets hoeft te worden ondernomen is een ander verhaal, en daar gaat alle herrie tenslotte over.
Je kunt je mijnsinziens best (kritisch) aansluiten bij de klimaatlobby zonder daarmee te zeggen dat de huidige "opzienbarende" studies 100% korrekt zijn of dat alle, al dan niet korrekt gemeten, verschijnselen aan de mens zijn toe te schrijven.
Dat er veel onzin wordt uitgekraamd inmiddels, is natuurlijk ook niks nieuws. Iedereen wil graag meer geld voor onderzoek en daarbij wordt het oportunisme niet geschuwd.
Maar wat wil je, als je geld moet komen van of: de overheid, met alle politieke invloeden vandien, of het bedrijfsleven?
Een duivelse keuze blijft het in beide gevallen.
Als je het zondermeer met me eens bent, waarom vind je dan dat de de mens "gewoon teveel" fossiele brandstoffen gebruikt?
Hoeveel is "gewoon genoeg"? Als het opraakt waarom zou je het terugdringen? Hadden onze voorouders ook turf voor ons moeten bewaren? Hadden we het gas onder Slochteren moeten laten zitten en onze kolenmijnen open moeten laten? Hadden we Dodewaard open moeten laten? Hadden we meer kerncentrales moeten bouwen?
Allemaal legitieme vragen.
Wat uit de Nationale Ontgroeningsdag overduidelijk blijkt, is dat windmolens geen brandstof besparen maar wel een aanslag doen op het landschap.
Iemand is van mening dat deze post reclame is.http://www.vkblog.nl/groep/228/ReclameEr worden steeds vaker en steeds meer (commerciële) reclamebijdragen en -weblogs gesignaleerd. In deze groep worden ze openbaar gemaakt! En helaas valt te constateren dat het aantal reclamebijdragen toeneemt op het VK-weblog.
Ben zeer benieuwd waarom. Ik verdien hier geen stuiver aan.
Het was een voordracht op een dag die al geweest is, waar drie kamerleden ook nog aan een forumdiscussie deelnamen.
Waarom zeg je in punt 17 dat de totale absorbsie niet toeneemt bij oplopende CO2 gehaltes omdat de uitdroging van de atmosfeer dat compenseert? Wat is jouw bewijs voor de stelling dat een toename van CO2 forcing gelijk staat aan een evenredige afname van waterdamp forcing? Warmere lucht (door meer CO2 forcing of door iets anders, maakt niet uit) kan meer waterdamp vast houden. Dat is basis natuurkunde.
Jouw verwijzing naar Miskolczi en het plaatje uit punt 18 doen vermoeden dat een afname in stratosferisch waterdamp voor dit effect moet gaan zorgen. Nou heeft Solomon daar net een artikel over geschreven en geconstateerd dat er tijdelijk een afname is geweest maar dat sindsdien waterdamp concentraties weer toenemen: http://www.realclimate.org/index.php/archives/2010/01/the-wisdom-of-solomon/
Waarom verwijs je naar een controversiele theorie van Miskolczi om het voorgaande standpunt te ondersteunen? Er zijn nauwelijks natuurkundigen te vinden die zijn simpele gray body atmosferisch model willen accepteren als realistisch model voor de aardse dampkring. Bovendien maakt Miskolczi nogal elementaire fouten in zijn argumentatie (bijv. misbruik van Kirchoffs wet). Het is nogal raar om de binnen de wetenschap ruim geaccepteerde CO2 eigenschappen en invloed weg te wuiven op basis van een theorie waar fundamentele vragen bij gesteld worden en waar elementaire fouten in blijken te zitten.
Zie:http://www.realclimate.org/wiki/index.php?title=Ferenc_Miskolczihttp://bartonpaullevenson.com/Miskolczi.htmlhttp://rabett.blogspot.com/2008/06/gigo-eli-has-learned-over-years-that.html
En in de bovenstaande link lees ik dat je zelf ooit ook vraagtekens bij deze theorie had. Daar ben je overheen gestapt begrijp ik?
En wat betreft het niet afkoelen van de stratosfeer, weet je zeker dat je dit op basis van 15 jaar kunt zeggen? Heb je een waarschijnlijkheidsfactor daarvoor berekend? En ik neem aan dat je weet dat troposferische opwarming niet per definitie betekend dat de stratosfeer af moet koelen maar dat daar meer factoren bij betrokken zijn (waaronder ozon en aerosols)? Het grootste deel van de afkoeling in de lagere stratosfeer komt door afbraak van ozon. Die afbraak is gedurende de jaren 80 en 90 gestopt door effectieve wetgeving om de uitstoot van CFC aan banden te leggen en zou prima het plateau kunnen verklaren: http://en.wikipedia.org/wiki/Ozone_depletion#Public_policy
Quote van Roy Spencer uit 2004 hierover:
"the lower stratosphere has cooled in recent decades primarily due to ozone depletion, while the troposphere has warmed (presumably) from the enhanced greenhouse effect."
(En jouw plaatje dat de temperatuur weergeeft van de stratosfeer lijkt mij van RSS afkomstig (LTS sensor), dus de opmerking is relevant).
Jammer ook dat je de uitspraken van Phil Jones verdraait. Hij heeft helemaal niet gezegd "de temperatuur is sinds 1995 niet gestegen", hij heeft gezegd dat de temperatuur in die periode gestegen was maar niet met een waarschijnlijkheidsfactor van 95%. Een groot verschil!. 1995 is trouwens het laatste jaar om onder de 95% te blijven, pak je 1994 als beginjaar dan is de opwarming wel significant (>95%). Met dat in het achterhoofd vraagt je je af hoe de vraag indieners bij het jaartal1995 zijn gekomen…http://news.bbc.co.uk/2/hi/8511670.stm
Mooi stukje historie over Arrhenius overigens, maar wederom jammer dat je Rahmstorf zijn jaartal vergissing meteen zwaar aanrekend (terwijl blijkbaar vrijwel niemand dat feitje kent). Ook de verwijzing naar mogelijke ‘alarmistische’ CO2 verzadiging waar de wetenschap allang voorbij is had niet gehoeven. Tegenwoordig is het veel meer een argument aangedragen door de skeptici, zoals Marc Morano: http://viewhigh.blogspot.com/2007/08/is-earth-really-warming-part-2.html
Dit soort opmerkingen lezen als al die andere klimaathype pers van de laatste tijd. Jammer dat je daarin mee gaat.
Beste "lambertus",
Ik zal eens bestuderen wat je allemaal aandraagt, maar je referenties naar "real"climate voorspellen al niet veel goeds. Jammer dat je daarin meegaat.
Hans, je spreekt van een heus Water-gate schandaal als Rahmstorf een datum onjuist heeft terwijl je zelf een uitspraak van Phil Jones compleet verdraait. Nu heb ik je daar bijna 3 weken geleden op gewezen en je hebt jouw misinterpretatie niet gecorrigeerd. Kan een ieder daaruit concluderen dat je alleen maar in de correcte weergave van feiten geintresseerd bent als het in je straatje past?
Hoezo verdraait:?B – Do you agree that from 1995 to the present there has been no statistically-significant global warming
"Yes, but only just. I also calculated the trend for the period 1995 to 2009. This trend (0.12C per decade) is positive, but not significant at the 95% significance level. The positive trend is quite close to the significance level. Achieving statistical significance in scientific terms is much more likely for longer periods, and much less likely for shorter periods."http://news.bbc.co.uk/2/hi/8511670.stm
Jij schrijft: "Hier is te zien waarom Phil Jones van de week vertelde waarom de temperatuur sinds 1995 [b]niet[/b] gestegen is."
Maar Phil Jones zegt "This trend (0.12C per decade) is positive", dus dat de temperatuur wel gestegen is sinds 1995 (alleen net niet statistisch significant op het 95% niveau). Jij vertaald dat naar "niet gestegen sinds 1995". Waarom?
Het jaartal 1995 is natuurlijk niet voor niks gekozen door de anomieme vraag inzenders, namelijk juist om dit soort ‘vertaal fouten’ te kunnen maken. Hadden ze het jaartal 1994 of eerder gekozen dan was de trend wel met 95% significantie positief en had het antwoord van Phil Jones niet verdraaid kunnen worden. Beetje dubieuze vraagstelling vind je ook niet?
Voor een "probleem" is de afhankelijkheid van de keuze van een beginwaarde niet echt overtuigend, de variatie is veel en veel groter is dan een eventuele trend
Nogmaals: als een trend positief is maar statistisch niet significant, dan betekent dit dat er statistisch geen verschil is met een trend van 0.
Jones zegt dus inderdaad dat de temperatuur niet gestegen is sinds 1995.