Reactie op JP van Soest

Van Soest wilde dolgraag een dialoog met de sceptici, en hij vond Hans Labohm daartoe bereid. Hij deed het eerst op de Dagelijkse Standaard, maar liep daar na drie posts weg. Enige tijd later ging de dialoog verder op de NRC blog van Luttikhuis, waar Gerbrand Komen (ex-KNMI) mee de onderwerpen zou bepalen.

Ik had verwacht een dialoog aan te treffen in een bekende vorm Auteur A schrijft iets, Auteur B antwoordt en poneert nieuwe stellingen waarop A weer antwoordt. De reageerders mogen kanttekeningen maken in de kantlijn maar de dialoog is principieel tussen de twee opponenten, zoals dat ook bij een politiek debat gaat.

Toen de risico’s van klimaatopwarming aan de orde kwamen op het NRC blog en Labohm stelde dat er helemaal geen risico’s zijn, maar dat er juist risico’s aan klimaatbeleid zitten omdat er geen kosten-baten analyse wordt uitgevoerd werd Labohm weggezet als saboteur van de dialoog een “risico-ontkenner” maar liefst. Luttikhuis was het daar natuurlijk mee eens (die preekt al jaren het doem-evangelie)

Natuurlijk is van Soest zelf óók een risico-ontkenner: Er gaan op dit ogenblik mensen dood van de armoede en het is zaak deze mensen zo snel mogelijk een baan te geven zodat ze kunnen overleven, de economieen van de arme landen zoals de Filippijnen en Haiti MOETEN groeien omdat deze arme landen de grootste aantallen slachtoffers hebben als er weer eens een orkaan langs komt. China en India hebben dit begrepen China doet tot 2030 geen enkele concessie aan economische groei en India heeft zelfs niet eens een einddatum vastgesteld. We praten hier over twee miljard mensen die armoede een groter risico vinden dan opwarming van de aarde, tegenover één miljard in het rijke westen die dankzij fracking in de VS een afname zagen van CO2-emissies.

Trends in global co2 emissions 2014 fig 2.1

Het Nederlandse Energie-akkoord is een aanfluiting omdat de enorme bedragen die nu in wind worden gestoken geen duurzame oplossing bieden. Wat zijn de risico’s om kernenergie af te wijzen zoals Duitsland doet, wat is er mis met Frankrijk die 5,7 ton CO2 per inwoner uitstoot? Wat is het risico van het afwijzen van frakken? Waarom wordt er in Nederland geen cent besteed aan Thorium onderzoek?

De risico’s van opwarming daarentegen liggen volledig bij de 8 miljard overige aardbewoners die allemaal ook graag op blogs willen reageren. Het is zaak deze economieën zo snel mogelijk robuust te maken voor rampen die nu al plaatsvinden (en zelfs niet boven het langjarig gemiddelde uitstijgen!). De risico’s van hoge CO2 belasting, dure alternatieve energie zijn een rem op economische groei, de vrije val van de olieprijs is dus een grote meevaller.

Van Soest je wil een monoloog, je wil preken op jouw voorwaarden en iedereen die dat niet wil, beschouw je als “saboteur” (zie klompen in de machinerie). Dus keer eens terug naar de dialoog met Labohm en geef eens antwoord op zijn vragen, in plaats van weer weg te willen lopen van de dialoog zoals je altijd doet: Zelf weglopen en anderen de schuld geven van sabotage.

In reactie op Jan Paul van Soest

Het lijkt me goed nog wat te schrijven over de aard van het debat, voor ik later in een aparte bijdrage nog iets over de inhoud, te weten risicopercepties en –afwegingen zeg.

In De Twijfelbrigade schreef ik over de discussies op NRC-klimaatblog: “Binnen de kortste keren monden discussies uit in ‘welles-nietes’ over de vraag of er überhaupt wel opwarming plaatsvindt en of menselijke CO2 hiervan dan de oorzaak is.”

Ik had enige hoop dat een discussie hier, die zich expliciet op risico’s zou richten, aan deze ijzeren wet zou kunnen ontsnappen. Juist een risicobenadering (zie bijvoorbeeld http://klimaatverandering.wordpress.com/2014/12/21/klimaatverandering-als-risicoprobleem/) maakt het immers mogelijk zinvol over afwegingen te spreken als er onzekerheden in het spel zijn. Denken in risicotermen kan een gemeenschappelijke taal zijn waarin vertegenwoordigers van verschillende denkstromen met elkaar kunnen communiceren en kunnen onderzoeken waarom ze binnen zo’n denkkader tot verschillende afwegingen komen.

Helaas, deze hoop bleek goeddeels ijdel. Verschillende ‘sceptici’ ontpopten zich tot risico-ontkenner door wetenschappelijk plausibele scenario’s als denkbeeldig en fantasie af te schilderen. De echte stoorzenders in dit risicodebat blijven jengelen dat het opwarmende effect van broeikasgassen niet ‘bewezen’ zou zijn, en zo komt de discussie toch weer in het bekende, zinloze, welles-nietes-stramien.
Des te meer hulde daarom voor degenen, zoals Vruggink en Amesz, die wél in risicotermen willen doorredeneren.

Helaas is het dankzij de stoorzenders erg moeilijk geworden nog enige lijn in de discussie over risico’s te ontdekken. Als een der partijen het risico met een hoge mate van zekerheid als nul bestempelt houdt het gesprek in wezen op: als de perceptie van risico nul is, valt er verder niks meer af te wegen, immers.
Het is dan ook niet zo, Hans Erren (#398), dat ik de risico’s van klimaatbeleid ‘wegwuif’. Punt is: we zijn aan een discussie over de risico’s van klimaatbeleid nog überhaupt niet toegekomen, dankzij de stoorzenderbrigade die voortdurend het risicodebat terug probeert te brengen naar een debat over de klimaatwetenschap. Maar voel je vrij, Erren, me over de risico’s van klimaatbeleid te bevragen, in plaats van een stroman-standpunt op te voeren.

Het klopt wat Paul Luttikhuis in #352 schrijft dat de toon van de discussie harder en feller is geworden, ook in mijn eigen argumentatie. Komt dat omdat we dichter bij de kern van de discussie raken? Mogelijk. Het is helderder geworden dat een deel van de discussianten überhaupt geen klimaatrisico’s ziet. Dat statement roept verschillende gevoelens op die een fellere toonzetting met zich meebrengen.

Ten eerste: onbegrip. Hoe blind kan iemand zijn dat ‘ie alle wetenschappelijke studies terzijde schuift als fantasie?
Ten tweede: onmacht, over de kennelijke onmogelijkheid via een risicodiscussie bruggen tussen verschillende denkwerelden te bouwen. In De Twijfelbrigade schets ik een paar denkbare scenario’s voor klimaatdebat en klimaatbeleid. Eén zo’n scenario is dialoog, een zoektocht naar percepties, waarden en afwegingen. De discussie hier op NRC-klimaatblog is bedoeld als poging in die richting. Als ik mijn oordeel alleen hierop zou moeten baseren zou ik zeggen dat de kans dat een van de andere scenario’s realiteit wordt (voortgezette cultuuroorlog, machtsstrijd, wal keert schip) een stuk hoger is dan dat de samenleving er via dialoog uitkomt.

Dat is dan ook meteen een vraag aan mijn ‘sceptische’ opponenten: als het niet lukt elkaar te vinden in acceptatie van de klimaatwetenschap, als het ook niet lukt een dialoog in termen van risico’s en afwegingen te voeren – hoe moet het maatschappelijk debat over klimaat en klimaatbeleid volgens jullie verder worden gevoerd?